Jakubowicz Michał

Tytuł projektu

Paleogeografia północno-zachodniej krawędzi Gondwany w trakcie dewońskiej ewolucji Oceanu Reik

Źródło finansowania

Narodowego Centrum Nauki (konkurs OPUS), projekt nr 2022/47/B/ST10/00205

Czas trwania

–

Zespół badawczy

Kierownik: dr hab. Michał Jakubowicz, prof. UAM (Pracownia Izotopowa IGiG)
prof. dr hab. Zdzisław Bełka (Pracownia Izotopowa IGiG)
dr Aleksandra Walczak-Parus (Pracownia Izotopowa IGiG)
prof. dr hab. Błażej Berkowski (Instytut Geologii WNGiG UAM)
dr Jolanta Dopieralska (Fundacja UAM)
prof. dr hab. Mikołaj Zapalski (Uniwersytet Warszawski)
prof. Michael Joachimski (Uniwersytet Friedricha Alexandra w Erlangen, Niemcy)

Fundusze

364 302 PLN

Streszczenie

Ocean Reik stanowił jeden z głównych basenów oceanicznych ery paleozoicznej. Ocean ten oddzielał dwa największe kontynenty środkowego paleozoiku: Gondwanę i Laurussię, odgrywając kluczową rolę w kształtowaniu ówczesnego klimatu i ewolucji wielu grup organizmów morskich. W szczególnym stopniu dotyczyło to raf koralowych, które osiągnęły w dewonie okres rozkwitu, sięgając wyjątkowo wysokich szerokości geograficznych. Rozprzestrzenienie to było najwyraźniej związane ze szczególną paleogeografią Reiku, który był w dewonie w znacznym stopniu zamknięty od południa i tym samym zdominowany przez masy wody pochodzenia tropikalnego. Oprócz dwóch głównych kontynentów, w obrębie Oceanu Reik obecny był szereg mniejszych bloków kontynentalnych, których rozmieszczenie pozostaje jednak niedostatecznie zrozumiane. Szczególnie zagadkowym elementem dewońskiej paleogeografii Reiku jest konfiguracja północno-zachodniego szelfu Gondwany, a zwłaszcza pozycja Mesety Marokańskiej – zespołu bloków położonych pierwotnie w pobliżu gondwańskiej krawędzi kontynentalnej. Podczas gdy część naukowców widzi w Mesecie brzeżną, jednak integralną część szelfu Gondwany, według innych modeli obszar ten został w pewnym momencie oddzielony od Gondwany przez szeroki ocean. Te skrajne rozbieżności interpretacyjne odzwierciedlają bardzo złożoną budowę geologiczną Mesety, a także niedobór badań paleontologicznych, które pozwoliłyby na rzetelne rekonstrukcje paleogeograficzne. Celem niniejszego projektu jest lepsze zrozumienie dewońskiego położenia Mesety względem innych bloków kontynentalnych, które mogły być położone w jej bezpośrednim sąsiedztwie: głównej części Gondwany (obecne góry Anty-Atlas, Maroko) oraz tzw. terranów armorykańskich (obecna Europa Zachodnia). W projekcie zastosowano nowatorskie połączenie metod badawczych, umożliwiających rekonstrukcję cyrkulacji oceanicznej (izotopy neodymu), temperatury wody morskiej (izotopy neodymu) i ekologii lokalnych zespołów organizmów (analizy paleontologiczne), w celu zapewnienia szerokiego wglądu w dewońską paleogeografię północno-zachodniej Gondwany. Wyniki projektu będą ważnym wkładem w obecną dyskusję dotyczącą ewolucji Oceanu Reik i jego szczególnych ekosystemów, jednocześnie dając podstawy koncepcyjne dla podobnych badań prowadzonych na innych obszarach i przedziałach czasowych.